Blokada językowa to wyzwanie, z którym musi zmierzyć się wiele osób, podejmujących naukę języka obcego. Objawia się ona lękiem przed popełnianiem błędów i obawą przed mówieniem, pomimo znajomości gramatyki i słownictwa. Tradycyjne nauczanie języka obcego opiera się na dużej ilości pisania i pracy z tekstem. Powszechnie wiadomo, że trudno jest zaaranżować wystarczająco dużo możliwości do ćwiczenia umiejętności werbalnych, jednak kompetencje komunikacyjne w języku obcym są bez wątpienia kluczowe. Warto skupić się na wspieraniu ich rozwoju prowadząc lekcje w klasie. Istnieje kilka sposobów walki z blokadą językową wśród uczniów.

  1. Atmosfera na lekcji to podstawowy aspekt, o który warto zadbać. Podejście nauczyciela do błędów popełnianych przez uczniów podczas ćwiczenia kompetencji komunikacyjnych ma znaczący wpływ na ich śmiałość, chęć współpracy i motywację do nauki. Jednym z celów powinno być zminimalizowanie lęku uczniów przed popełnianiem błędów i uświadomienie im, że drobne potknięcia to naturalny etap nauki języka i zwrócenie uwagi na to, że można skutecznie się porozumiewać nawet jeśli w tej komunikacji występują znaczne niedoskonałości. Penalizacja błędów może mieć negatywne skutki.

  2. Lekcja prowadzona całkowicie w języku obcym. Warto zwrócić uwagę na nieustanne posługiwanie się zwrotami i komunikatami w języku obcym, nawet w stosunku do początkujących uczniów. W przypadku klasy, która nie jest jeszcze w stanie zrozumieć poleceń nauczyciela, warto formułować je zarówno po polsku, jak i w języku obcym. W ten sposób uczniowie zapamiętują nowe zdania, ucząc się powtarzających się schematów poleceń. Z czasem można stopniowo wycofywać tłumaczenie komunikatów na język polski, wraz ze wzrostem poziomu językowego klasy.

  3. Stwarzanie jak największych możliwości rozmowy na lekcji, nawet w postaci wymiany krótkich komunikatów. Powinno się zapewnić interakcje nie tylko między uczniem a nauczycielem, ale także między samymi uczniami. Dobrym rozwiązaniem jest wprowadzenie konwersacji w parach lub małych grupach. Osoby bardziej nieśmiałe, mające problemy z formułowaniem wypowiedzi na forum klasowym, nie czują się wtedy skrępowane.

Grafika: Buro Millennial / Pexels

  1. Myślenie w języku obcym. Na bardziej zaawansowanym poziomie zauważyć można kolejną barierę. Podopieczny dość dobrze włada językiem obcym, posiada rozległe słownictwo, buduje poprawne gramatycznie zdania, jednak brakuje mu płynności. Dzieje się tak, ponieważ uczeń nadal myśli po polsku i dopiero jak przetłumaczy sobie zdanie, wypowiada je na głos.

Jednym z pomysłów na wyeliminowanie tego nawyku jest z języka polskiego, w szczególności przy nauce nowych słówek. Warto tutaj zwrócić uwagę na proste narzędzie, z którego korzysta większośc nauczycieli, którym są fiszki. Załóżmy, że uczeń dostaje zadanie przyswojenia nowego słówka “glasses”. Zamiast polskiego tłumaczenia tego wyrazu na drugiej stronie fiszki, warto umieścić tam obrazek (najlepiej, żeby podopieczny samodzielnie go narysowało). W ten sposób uczeń nie kojarzy wyrazu “glasses” z polskim wyrazem “okulary”. Zamiast tego wyraz “glasses” kojarzy mu się od razu z konkretnym przedmiotem. Takim sposobem eliminujemy czasochłonny proces tłumaczenia zdań z polskiego na angielski, co sprawia, że uczeń zaczyna myśleć w języku obcym: wprowadzamy przyzwyczajenie do nazywania konceptu słowem w języku docelowym, zamiast tłumaczenia etykiety w jednym języku na etykietę w drugim.

  1. Konieczność rozmowy w innym języku. Czasami warto rozważyć stworzenie dodatkowych możliwości komunikacji w języku obcym. Dobrym pomysłem jest zorganizowanie wymiany uczniowskiej, nawet jeśli jest to tylko wymiana wirtualna (video-konwersacje, pisanie wiadomości w innym języku oraz wymiana wiadomości głosowych). Do klas na wyższym poziomie językowym zaprosić można native speakera, z którym konwersacja odbywałaby się jedynie w języku obcym. Z pomocą innych nauczycieli warto zorganizować tzw. CLIL (ang. Content and Language Integrated Learning), czyli wprowadzić elementy języka obcego do innych przedmiotów w szkole, np. słownictwo geometryczne na lekcji matematyki czy słownictwo z zakresu polityki na lekcji WOSu.

  2. Wykorzystanie nowoczesnej technologii. Mieszana metoda kształcenia (ang. blended learning) zakłada wprowadzenie do tradycyjnej nauki zdalnych aktywności, wykonywanych przez uczniów za pomocą komputera. Należy tutaj zwrócić uwagę na zmysł słuchu, odgrywający kluczową rolę podczas nauki języka obcego. Idealnym materiałem w procesie edukacji są więc nagrania głosowe i filmy z możliwością nielimitowanego odtwarzania. Uczeń jest w stanie zobaczyć materiał tyle razy, ile potrzebuje. Dzięki temu nauka staje się przyjemniejsza i bardziej efektywna.

Grafika: Startup Stock Photos / Pexels

Zamiast tradycyjnego zadawania uczniom prac pisemnych, warto rozważyć możliwość przesyłania przez nich wiadomości głosowych. Konieczność ustnej wypowiedzi na dany temat sprawia, że uczniowie lepiej zapamiętają zakres słownictwa wraz z odpowiednią wymową oraz zwalczają problematyczną blokadę językową.

Sposób prowadzenia lekcji przez nauczyciela ma ogromny wpływ na umiejętności językowe ucznia. Biegłość w języku obcym nie polega jedynie na poprawnym rozwiązywaniu zadań. Płynne porozumiewanie się jest podstawą komunikacji. Mamy nadzieję, że wymienione w tym artykule sposoby walki z blokadą językową pomogą Wam w efektywnym rozwijaniu umiejętności werbalnych Waszych uczniów.

Anna Bednarczuk