Tradycyjne nauczanie to model, w którym nauczyciel najpierw wykłada materiał, a następnie dąży do tego, by uczniowie go utrwalili. W dobie dzisiejszego postępu technologicznego warto jednak rozważyć inne metody, które mogą w większym stopniu wspierać w uczniu chęci do uczenia się.

Mieszana metoda kształcenia (ang. blended learning) stała się, dzięki ogromnemu postępowi technologicznemu, nowym i bardzo atrakcyjnym modelem organizacji procesu edukacyjnego. Połączenie tradycyjnej metody nauki (bezpośredni kontakt z prowadzącym) oraz aktywności prowadzonych zdalnie za pomocą komputera, okazało się niezwykle efektywnym rozwiązaniem.

Mocną stroną mieszanej metody kształcenia jest większe skoncentrowanie się na indywidualnych potrzebach ucznia, który sam może regulować ilość czasu poświęconego na wykonywanie zadań oraz samodzielne wyszukiwanie informacji. Wzmacnia to w uczniach poczucie odpowiedzialności za swój proces nauki oraz wspomaga uczenie ich systematyczności.

Grafika: Julia M Cameron / Pexels

Metoda odwróconej klasy

Coraz większą popularność zdobywa innowacyjne podejście, tzw. metoda odwróconej klasy (ang. flipped classroom), opracowana w 2000 roku przez amerykańskich wychowawców Jonathana Bergmanna i Aarona Samsa. Ideą tego projektu są odwrócone role przy podstawowych etapach nauczania: wykładach i pracy domowej. Nowy materiał przyswajany jest przez uczniów indywidualnie w domu, a następnie na zajęciach w klasie używa się go w praktyce oraz omawia z nauczycielem wszelkie problemy i wątpliwości.

Metoda odwróconej klasy cechuje się wysoką efektywnością. Uczniowie uczęszczają do szkoły, wyposażeni w nabytą już w domu wiedzę, co skutkuje dużym zaangażowaniem w klasowe dyskusje i ćwiczenia praktyczne.

Nowy typ prac domowych

W tradycyjnym programie nauczania bardzo często zdarza się, że uczeń nie jest w stanie od razu zrozumieć tego, co nauczyciel przekazuje na lekcji, a co za tym idzie, nie jest w stanie poprawnie rozwiązać pracy domowej. Skutkuje to negatywną oceną w szkole, spadkiem efektywności oraz obniżoną chęcią do nauki. Uczniowie, zamiast starać się uzupełnić swoją wiedzę, wykonują zadania niesamodzielnie i oszukują nauczycieli.

Ten problem został zażegnany właśnie dzięki metodzie odwróconej klasy. Nielimitowany dostęp do zasobów elektronicznych sprawia, że uczniowie mogą słuchać całych lub tylko części wykładów po kilka razy w każdym miejscu i o każdej porze. Pozwala to na naukę w tempie dostosowanym do indywidualnych potrzeb. W razie wszelkich wątpliwości istnieje także możliwość konsultacji z nauczycielem lub rówieśnikami na forach i czatach. Taka forma nauczania jest szczególnie korzystna w przypadku nieobecności lub choroby ucznia - dotrzymywanie kroku programowi nauczania nie stanowi wtedy żadnego problemu.

Grafika: Karolina Grabowska / Pexels

Badania

W 2015 roku Arina Evseeva i Anton Solozhenko przeprowadzili badania wśród studentów korzystających z mieszanej metody kształcenia. Aż 85 procentom uczniów podobał się pomysł włączenia metody odwróconej klasy do programu nauczania. Jedynie 15% respondentów negatywnie odniosło się do tej metody, tłumacząc to przede wszystkim słabym dostępem do internetu, brakiem czasu na słuchanie wykładów lub brakiem osobistej dyscypliny w organizacji. Prawie wszyscy (98%) uznali możliwość nielimitowanego dostępu do materiałów edukacyjnych w każdym miejscu i o każdej porze za największą zaletę mieszanej metody kształcenia. 75% doceniło też możliwość wymiany poglądów na klasowych forach dyskusyjnych. Nauczycielom natomiast spodobał się elastyczny czas pracy, zaangażowanie uczniów w procesie nauczania oraz polepszenie ich wyników w nauce.

Kulisy wdrażania “odwróconej klasy” do procesu nauczania

Metoda odwróconej klasy wymaga zwiększonego zaangażowania nie tylko od uczniów, ale też od nauczycieli. Dostarczanie uczniom gotowego, przygotowanego lata wcześniej materiału teoretycznego nie spełnia już swojej roli. Tutaj istnieje ciągła potrzeba motywowania uczniów do pracy, co przenosi na barki nauczyciela większą odpowiedzialność i większą liczbę obowiązków: stworzenie przyjaznego internetowego środowiska naukowego, monitorowanie dyskusji na forach i czatach, nagrywanie wykładów, aktualizowanie materiałów naukowych, przekazywanie uczniom informacji zwrotnych o ich postępach, wyszukiwanie ciekawych, dodatkowych zasobów itd. Oprócz obowiązków stricte metodycznych, nauczyciel odpowiedzialny jest także za wspieranie podopiecznych: budowanie w nich chęci do nauki, zwiększenie w nich pewności siebie oraz zachęcanie do aktywnego udziału w dyskusjach.

Przykłady wykorzystania metody odwróconej klasy w praktyce

Metodę odwróconej klasy wdrożono na Politechnice w Tomsku (Rosja). W przypadku nauki języka obcego zamieniono 50% standardowych lekcji, pełnych wykładów i materiału teoretycznego na korzystanie z platformy edukacyjnej Moodle, która jest rozwiniętym instrumentem do nauczania online, pozwalającą nauczycielom na zamieszczanie filmów, materiałów do czytania, różnorodnych ćwiczeń oraz testów czy quizów. Przed standardową lekcją z nauczycielem, studenci zobligowani byli do obejrzenia krótkich filmików wprowadzających ich do tematu lekcji. Mogli przyjrzeć się dodatkowym materiałom przesłanym w plikach oraz rozpocząć dyskusję na forum. Czas spędzony na uniwersytecie poświęcony był jedynie wyjaśnianiu kwestii gramatycznych i leksykalnych, które okazały się problematyczne dla uczniów. Po spotkaniu w klasie, studenci oceniali pracę swoich rówieśników, sprawdzali swoją wiedzę poprzez testy online i dzielili się swoją opinią na forach internetowych.

InstaLing jest także narzędziem, pozwalającym na wprowadzenie metody odwróconej klasy. Dzięki tej platformie uczniowie dostają szansę pojawiać się na lekcjach w pełni przygotowani, co zwykle zwiększa ich chęć do nauki, a zmniejsza lęk przed uczeniem się języka obcego. Przyswajanie nowego słownictwa nie leży po stronie nauczyciela, lecz po stronie uczniów. Gwarancja dobrze zapamiętanego słownictwa skutkuje postępem językowym, wyższym poziomem dyskusji w klasie, większym zaangażowaniem uczniów na lekcji, lepszą motywacją uczniów do dalszej pracy, a co za tym idzie, ogromną satysfakcja nauczyciela.

Inne zalety metody odwróconej klasy

Łatwo można zauważyć, że metoda odwróconej klasy niesie ze sobą dużo korzyści. Wspomniana została duża elastyczność działania (w każdym miejscu i o każdej porze), silna motywacja uczniów, ich zaangażowanie oraz wysoka efektywność nauki. Oprócz tych pozytywów wymienić można jeszcze kilka. Taka metoda poprawia umiejętność pracy w grupie w przypadku wspólnych projektów. Uczniowie angażują się w ocenianie siebie nawzajem, co sprawia, że dodatkowo uczą się i pomagają innym. Jest to dodatkowa forma utrwalania materiału. Zwiększa się też samodyscyplina ucznia, który często sam musi zadecydować o czasie poświęconym na naukę online. Uczniowie zobligowani są do zorganizowania własnego dnia w taki sposób, aby uwzględnić w nim internetową naukę. To oni przejmują część odpowiedzialności za swoje kształcenie. Taka samodzielność pozytywnie przygotowuje do dorosłego życia.

Anna Tamara Bednarczuk

Źródła

XV International Conference "Linguistic and Cultural Studies: Traditions and Innovations”, LKTI

2015, 9-11 November 2015, Tomsk, Russia

Use of Flipped Classroom Technology in Language Learning

Arina Evseeva, Anton Solozhenko

National Research Tomsk Polytechnic University, 30 Lenin Avenue, Tomsk, 634050, Russia