Jednym z bardzo ważnych czynników wpływających na jakość kształcenia jest komfort psychiczny i fizyczny uczniów. W szkole należy starać się stworzyć jak najbardziej dogodne warunki do nauki dla wszystkich. Dobre oświetlenie, odpowiednia temperatura czy wygodne wygodne krzesło to nie wszystko. Uczniowie są różni i mają zróżnicowane potrzeby. Statystycznie w każdej klasie uczy się co najmniej jedno dziecko o szczególnych potrzebach edukacyjnych.

Czym są szczególne potrzeby edukacyjne (SPE)? To bardzo szerokie pojęcie obejmujące zarówno liczne zaburzenia różnego rodzaju, jak i uczniowie wybitnie zdolni. Dzieci ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi to dzieci u których stwierdza się spektrum objawów utrudniających lub uniemożliwiających funkcjonowanie: ruchowe, sensoryczne, poznawcze, w zakresie komunikacji, emocjonalno-społeczne i/lub psychiczne, wpływających na jakość życia i pełnienie ról społecznych teraz i/lub w przyszłości, oraz te, u których stwierdza się zagrożenie niepełnosprawnością, wszelkie dysfunkcje, dysharmonie lub niesprawności mogące mieć negatywny wpływ na dalszy rozwój.

SPE - KOGO OBEJMUJE DEFINICJA?

• Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną
• Uczniowie niewidomi i słabo widzący
• Uczniowie niesłyszący i słabosłyszący
• Uczniowie z autyzmem
• Uczniowie z niepełnosprawnością ruchową
• Uczniowie z chorobami przewlekłymi
• Uczniowie z ADHD
• Uczniowie z poważnymi zaburzeniami w komunikowaniu się
• Uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
• Uczniowie niedostosowani społecznie, zagrożeni niedostosowaniem społecznym
• Uczniowie wybitnie zdolni

Każdego takiego ucznia trzeba traktować w sposób zindywidualizowany, bazując na rzetelnie postawionej diagnozie. Postępowanie w pracy z poszczególnymi uczniami będzie się różniło w zależności od specyfiki danego zaburzenia. Poświęcimy kilka osobnych artykułów na omówienie poszczególnych zaburzeń i wskazań do pracy z uczniami zmagającymi się z danymi trudnościami. Dziś chcemy omówić ogólnie procedury postępowania z uczniem ze SPE w klasie, na co warto zwrócić uwagę i czym się kierować przy planowaniu lekcji.

POMOC PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA

Szkoła ma obowiązek zapewnić uczniom ze SPE pomoc psychologiczno-pedagogiczną. Jej organizacją zajmuje się wychowawca we współpracy z rodzicami, pedagogiem i psychologiem szkolnym. Nierzadko konieczna będzie współpraca z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi. Ustalenia wychowawca ma obowiązek przekazać wszystkim nauczycielom danego ucznia i egzekwować ich wykonywanie. Pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje się na podstawie informacji zawartych w orzeczeniu lub opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, jednak pomocy tej należy udzielać wszystkim uczniom, którzy jej potrzebują, nie tylko tym, którzy posiadają wyżej wymienione dokumenty - innymi słowy, są one pomocne, ale nie są konieczne do podjęcia działań. Jeśli zaobserwujemy, że uczeń ma problemy, lub jeśli uczeń nagle zachoruje, działania należy podjąć jak najszybciej.

Grafika: Andrea Piacquadio / Pexels

OGÓLNE WSKAZÓWKI DO PRACY Z UCZNIEM ZE SPE

W zakresie pracy z uczniem w klasie, konieczne może się okazać podjęcie przez nauczyciela następujących zadań:

• Dostosowanie sposobu komunikowania się z uczniem do jego potrzeb (np. W przypadku do ucznia słabosłyszącego, czytającego z ruchu warg, ważne jest by nie odwracać się do klasy tyłem w trakcie mówienia)
• Zachowanie właściwego dystansu (np. Niektóre osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu nie czują się komfortowo jeśli ktoś stoi za blisko)
• Wydłużenie czasu pracy (np. W przypadku ucznia z dysleksją)
• Zmiana form aktywności
• Dzielenie materiału nauczania na mniejsze partie, zmniejszenie liczby zadań do wykonania, zwiększenie liczby ćwiczeń i powtórzeń materiału; częste odwoływanie się do konkretu
• Stosowanie metody poglądowości – umożliwienie poznawania wielozmysłowego
• Dostosowanie liczby bodźców związanych z procesem nauczania
• Zastosowanie dodatkowych środków dydaktycznych i środków technicznych
• Zapewnienie uczniowi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi możliwości korzystania z nauki języków obcych na miarę jego potrzeb i możliwości
• Stosowanie zróżnicowanych kart zadań do samodzielnego rozwiązania
• Powtarzanie reguł obowiązujących w klasie oraz jasnym wyznaczaniem granic i egzekwowanie ich przestrzegania.

Oprócz pracy, w przypadku niektórych uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi konieczne może okazać się dodatkowe wsparcie w postaci specjalistycznych zajęć:

• korekcyjno- kompensacyjnych,
• logopedycznych,
• socjoterapeutycznych,
• rewalidacyjnych i innych

Temat uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi jest na tyle szeroki, że poszczególnym zaburzeniom chcemy poświęcić osobne artykuły. Omówimy w nich szczegółowe wytyczne do pracy m.in. z uczniami ze spektrum autyzmu, dysleksją czy ADHD. Obserwujcie naszego bloga!

Barbara Frącz