Dlaczego aspekt kulturowy jest istotny w nauce języka obcego? Jedną z najtrudniejszych rzeczy do uświadomienia sobie podczas nauki języka obcego jest fakt, że język obcy nie powinien być rozumiany jako tłumaczenie naszego pierwszego języka na inny system słów i znaków. Jest to osobny twór, który rozwijał się przez wieki i na którego wpływały różne czynniki kulturowo-społeczne. Nasi uczniowie bardzo często chcą poznać tłumaczenia konkretnych słów czy wyrażeń polskich na język obcy. Tymczasem nie zawsze takie tłumaczenie istnieje w drugim języku, a wynika to m.in. właśnie z uwarunkowań kulturowych.
Przykładem takiego słowa są imieniny. Któż z nas nie próbował przetłumaczyć tego na angielski jako “Nameday”? Istnieje takie słowo, owszem, ale naszym znajomym z kraju anglojęzycznego sam termin “Nameday” nie powie nic. Trzeba wytłumaczyć, co to za święto, obchodzone tylko w kilku krajach europejskich, i dlaczego danego dnia wszystkie Krystyny dostają kwiaty i częstują kolegów z pracy cukierkami. Podobnie jest z amerykańskim świętem niepodległości 4 lipca i fajerwerkami, Halloween i dynią oraz Świętem Dziękczynienia i pieczonym indykiem. Potrzebne są dodatkowe informacje, by w pełni zrozumieć znaczenie tych pojęć.
Nie jesteśmy na Ty!
Na różnicach w świętowaniu się jednak nie kończy. Ciekawym i ważnym aspektem języka ukształtowanym przez kulturę jest styl formalny, forma grzecznościowa i szeroko rozumiane dobre maniery. W języku angielskim zdanie ułożone w drugiej osobie liczby pojedynczej będzie pasowało do sytuacji formalnej, w języku polskim niekoniecznie. W języku niemieckim każdy zwrot formalny będzie sformułowany w trzeciej osobie liczby mnogiej, podczas gdy w języku polskim rozróżniamy, czy zwracamy się do Pani, Pana, czy do Państwa.
Nie tylko zwroty grzecznościowe, ale też mowa ciała, kontakt wzrokowy i dystans zachowywany podczas rozmowy pełni ważną funkcję w komunikacji. Warto zwrócić uwagę, że uścisk dłoni na powitanie nie wszędzie jest akceptowany. W niektórych krajach ten uścisk powinien być mocny i pewny - w innych krajach zbyt duża siła uścisku zostanie odebrana jako przejaw agresji. Dystans między rozmówcami również może się różnić w zależności od kraju - to co dla mieszkańców krajów Śródziemnomorskich będzie normalnym odstępem, dla osoby z kraju skandynawskiego będzie już naruszeniem przestrzeni osobistej.
Jak nauczać aspektu kulturowego?
W największym stopniu zadaniem nauczyciela jest inspirować uczniów do własnych poszukiwań. Warto wplatać ciekawostki o kuchni lokalnej przy okazji tematu związanego z jedzeniem, o zwyczajach i potrawach świątecznych z okazji lekcji bożonarodzeniowej, o tradycjach i świętach, których w Polsce nie ma, np. Rocznica Szturmu na Bastylię we Francji. Warto też opowiadać o podejściu do punktualności, do bezpośredniości, do tego co wypada a co nie. Istnieje podział na tzw. kultury monochroniczne i polichroniczne. W kulturach monochronicznych np. w Niemczech punktualność ma ogromne znaczenie, a spóźnianie się może być postrzegane jako brak szacunku, a nawet lekceważenie. W kulturach polichronicznych, np. w Hiszpanii, czas jest elastyczny, priorytety i terminy zmieniają się w zależności od sytuacji i potrzeb. Wyznaczone godziny spotkań, również służbowych, są traktowane orientacyjnie.
Grafika: Pexels, Andrea Piacquadio
Poznanie ważnych dla danej kultury dzieł literackich może również pomóc uczniom zrozumieć odniesienia i nawiązania występujące w języku, np. zwrot ‘mad as a hatter’ (dosłownie: szalony jak kapelusznik) używany w języku angielskim na określenie osoby lekko zwariowanej nawiązuje do postaci Kapelusznika z “Alicji w Krainie Czarów”. Czytanie książek w języku obcym jest trudne i może zniechęcać, ale z pomocą przychodzą nam tzw. abridged novels, czyli książki uproszczone na podstawie klasyki literatury, przygotowane specjalnie z myślą o ludziach uczących się języka jako obcego, oraz adaptacje filmowe - literatury zarówno klasycznej, jak i najnowszej. Również filmy z oryginalnym scenariuszem mogą nam sporo powiedzieć o życiu i zwyczajach danej społeczności.
Pamiętajmy, że ucząc języka obcego, uczymy nie tylko słówek i gramatyki, ale także opisywania świata innymi słowami, ujmowania tych samych koncepcji innymi sformułowaniami, spoglądania na świat z innej perspektywy. Rozkładamy zdania na czynniki pierwsze i układamy je zupełnie na nowo. To świetna okazja by uświadomić naszym uczniom, że świat ma różne odcienie, a różni ludzie różnie patrzą na różne sprawy. . Dzięki temu poszerzają się ich horyzonty i budzi się ciekawość świata.
Barbara Frącz
Źródła:
https://virtualspeech.com/blog/cultural-differences-in-body-language
https://thelanguagenerds.com/20-fascinating-words-with-no-english-equivalent/
