Co to jest motywacja?

Grafika: Pixabay / Pexels

W procesie uczenia się języka obcego duże znaczenie odgrywa motywacja. Jest ona mechanizmem, dzięki któremu uczeń chętnie zdobywa nowe doświadczenia i rozwija się w zarówno bliskich jak i nieznanych mu dziedzinach. Istnieją dwa podstawowe typy motywacji, które odgrywają kluczową rolę w nauczaniu języków obcych. Pierwsza z nich, motywacja zewnętrzna, odnosi się do czynników zewnętrznych, które wpływają na zaangażowanie ucznia. Jest ona skoncentrowana na korzyściach, które uczeń może osiągnąć dzięki wykonywaniu danego zadania. W szkole należy do nich między innymi system ocen. Oceny nie zawsze jednak odzwierciedlają rzeczywiste zrozumienie i opanowanie określonego materiału. Drugą, bardziej pożądaną przez nauczycieli, jest motywacja wewnętrzna. Oznacza ona, że uczeń wykonuje daną czynność dla własnej przyjemności lub żeby zaspokoić swoją ciekawość poznawczą. Nie kieruje się przy tym w pierwszej kolejności ewentualnymi nagrodami. Ten rodzaj motywacji powinien być szczególnie wspierany przez nauczyciela. Należy jednak wspomnieć, że rozwijanie motywacji wewnętrznej jest długotrwałym procesem, który może być wspomagany również przez czynniki zewnętrzne. Wraz z Zespołem InstaLing chcielibyśmy wspomóc uczniów w rozwijaniu ich motywacji wewnętrznej, tak, by nauczyli się czerpać przyjemność ze zdobywania nowej wiedzy i umiejętności. Dążymy bowiem do tego, by uczniowie obudzili w sobie ciekawość poznawczą, której zaspokajanie dawałoby im satysfakcję.

Dlaczego należy chwalić uczniów?

Ważnym aspektem motywowania uczniów są również pochwały. Pozytywna informacja zwrotna wpływa korzystnie na chęć do dalszej nauki, trzeba jednak dawać ją w odpowiedni sposób. Warto doceniać uczniów przede wszystkim za ich postępy, a nawet za podejmowanie prób wykonania danego zadania. To zachęci ich do dalszej pracy. Istotne jest również to, aby nauczyciele unikali chwalenia odnoszącego się do cech uczniów. Psychologowie zajmujący się edukacją wskazują, aby unikać sformułowań typu: “Ale jesteś zdolna”. Tak przekazywane opinie mogą doprowadzić do przekonań uczniów o tym, że istnieje coś takiego jak talent językowy, który albo się ma albo się go nie ma. Takie przekonanie jest szkodliwe i dla uczniów, którzy dobrze sobie radzą z materiałem, i dla takich, którzy potrzebują więcej czasu na przetworzenie go. Sprawia ono, że uczniowie są mniej skłonni do podejmowania się trudnych zadań. Uczniowie radzący sobie dobrze starają się stale udowadniać swoją inteligencję, w związku z czym unikają nowych wyzwań koncentrując się na tym, co już umieją. Natomiast uczniowie potrzebujący więcej czasu łatwiej się zniechęcają. Dzieci, które uważają, że inteligencja lub umiejętności związane z przedmiotem są czymś stałym i niezmiennym są też bardziej podatne na negatywną informację zwrotną. Warto również dążyć do wytworzenia w uczniach tzw. podejścia wzrostowego, czyli dążenia do rozwiązywania problemów, robienia postępów, uczenia się na błędach i radości z tego, że coś zrobiło się lepiej niż poprzednio. Taka umiejętność pozwala uczniom skupiać się na celach związanych z uczeniem się i dobrze radzić sobie z negatywną informacją zwrotną.

Grafika: Arthur Krijgsman / Pexels

Jaki uczeń ma cel nauki?

Kolejną istotną kwestią jest pomoc uczniom w identyfikowaniu ich celów językowych. Wyróżnia się cele krótko- oraz długoterminowe, które mogą być różne w zależności od wieku uczniów, ale też od ich zainteresowań, planów, sytuacji i osobowości. Celem nauki języka może być chociażby możliwość oglądania filmu w oryginale, przeczytanie książki, która jeszcze nie jest przetłumaczona, porozumienie się z osobą z innego kraju czy też poradzenie sobie podczas wakacyjnego wyjazdu za granicę.

Atmosfera i organizacja klasy

Aby proces nauczania przebiegał w optymalny sposób, istotna jest również atmosfera w klasie. Wpływa ona znacząco na motywację, gdyż uczniowie potrzebują często wsparcia oraz dobrych relacji koleżeńskich, a przede wszystkim - poczucia bezpieczeństwa. Warto zachęcać uczniów do aktywności w klasie, a błędy w spontanicznych wypowiedziach nie powinny być penalizowane, ponieważ zniechęca to do zabierania głosu. Ważne jest zatem, by skupiać się na zadaniu, a nie na ewentualnych niedociągnięciach językowych. Aby urozmaicić zajęcia i utrzymać wysoki poziom zaangażowania, warto rozważyć przeprowadzanie części lekcji w oparciu o zainteresowania uczniów. Czynny udział w planowaniu lekcji i współdecydowanie o tym, czego będą się uczyć, może dać dzieciom poczucie sprawczości, które znacząco wpłynie na ich motywację.. Środowisko szkolne może również stwarzać uczniom dodatkowe szanse na używanie języka obcego - niektórzy nauczyciele języków obcych tworzą wspólne projekty z nauczycielami innych przedmiotów, wpisujące się w tzw. CLIL: content and language integrated learning (zintegrowane uczenie językowo-przedmiotowe). Można na przykład wspólnie przeprowadzić zajęcia chemii w języku angielskim, podczas której uczniowie w języku obcym będą prezentować sprzęt laboratoryjny wraz z jego zastosowaniem czy zajęć wf-u z wykorzystaniem poleceń w języku innym niż rodzimy. Podsumowując, jako nauczyciele staramy się pomóc uczniom w wytworzeniu u nich motywacji wewnętrznej, jednak posiłkujemy się również motywatorami zewnętrznymi. Zajęcia językowe powinny kojarzyć się uczniom pozytywnie, aby czuli potrzebę i chęć uczenia się języka obcego i tym samym mieli satysfakcję ze swoich postępów.

Anna Kręcicka

Źródła:

• APA (2015) Top Twenty Principles from Psychology for PreK-12 Teaching and Learning https://www.apa.org/ed/schools/teaching-learning/top-twenty-principles.pdf
• Dörnyei, Z., & Muir, C. (2019). Creating a motivating classroom environment. Second Handbook of English Language Teaching , 719-736.
• Rahman, D. S., & Sahayu, W. (2020). How do foreign language teachers motivate students in language learning?. Studies in English Language and Education , 7(1), 181-193.